Transport towarów drogą morską to jedna z najważniejszych gałęzi spedycji międzynarodowej – statki pozwalają na przewóz towarów o najróżniejszym charakterze przy stosunkowo niewielkich kosztach. Może tutaj nasunąć się pytanie – czy moje towary będą bezpieczne podczas transportu morskiego? W niniejszym tekście przedstawimy najczęstsze zagrożenia, z jakimi ma do czynienia transport morski, oraz sposoby na ich niwelację.
Zagrożenia dla transportu morskiego
Morza to specyficzne środowisko, które niesie ze sobą pewne wyzwania. Największymi zagrożeniami, z jakimi boryka się transport morski to przede wszystkim:
Piractwo
Ze względu na stałe trasy przewozu towarów, statki morskie mogą wpadać w zasadzki różnych grup pirackich. Do najbardziej zagrożonych takimi atakami obszarów należą:
- wybrzeża Somalii i Nigerii
- Cieśnina Malakka
- Zatoka Adeńska
- Karaiby
- wody Bangladeszu i Indii
Mapa obszarów najbardziej zagrożonych piractwem morskim koreluje z głównymi szklakami handlowymi. Przebieg ataków w poszczególnych regionach wykazuje pewne charakterystyczne cechy, co pozwala na przygotowanie się na ewentualną napaść. Poza regionem geograficznym strategie piratów są również uzależnione od danego akwenu, możliwości technologicznych, jakimi dysponują, oraz celu napaści.
Kolizje
Choć obecnie kolizje statków są stosunkowo rzadkimi wydarzeniami, głównie dzięki zaawansowanym technologiom nawigacyjnym, wciąż pozostają one realnym zagrożeniem transportu morskiego. Ryzyko kolizji na pełnym morzu jest minimalne – jeśli już do nich dochodzi, mają one miejsce głównie w portach lub ich okolicach. Wynika to głównie z bezwładności statków i ich dużego zagęszczenia utrudniającego manewrowanie w takich miejscach.
Katastrofy naturalne
Nie da się ukryć, że morze bywa kapryśne – transport morski jest bardzo mocno uzależniony od warunków atmosferycznych. O ile zwykłe wahania pogody czy jej zmiany między poszczególnymi regionami na trasie z portu macierzystego do miejsca docelowego nie stanowią większego problemu, tak nagłe sztormy i inne katastrofy naturalne wciąż stanowią poważne zagrożenie. Szczególnie gdy do pokonania są długie dystanse wpływające na czas transportu.
Praktyki i technologie mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa transportu morskiego
Transport morski podlega ciągłemu rozwojowi, zarówno pod względem międzynarodowych regulacji prawnych, jak i technologii stosowanych przy budowie i wyposażeniu transportowców.
Jeśli chodzi o zagrożenie atakami piratów, Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) od lat prowadzi ewidencję tego typu zdarzeń, wprowadza niezbędne uregulowania prawne i wraz z innymi organizacjami międzynarodowymi (jak ONZ i NATO) organizuje międzynarodowe akcje przeciwko temu przestępczemu procederowi. Dobrym przykładem jest tutaj operacja ATALANTA, mająca na celu zwalczanie piractwa w najbardziej newralgicznych punktach morskich tras transportowych. Jest ona wymierzona głównie w somalijskich piratów i prowadzą ją siły EUNavFor na podstawie mandatu NATO – uruchomiono ją 8 grudnia 2008 roku. W jej ramach statki transportowe są eskortowane przez okręty wojenne i myśliwce, co wyraźnie obniża ryzyko ataków. Na przestrzeni lat przyniosła wiele sukcesów w zwalczaniu przestępczości morskiej w Rogu Afryki oraz u wybrzeży Somalii, przez co kilkukrotnie przedłużano jej mandat – obecnie ma on trwać do 31 grudnia 2024 roku.
W przypadku zagrożenia kolizjami transport morski coraz częściej wykorzystuje takie technologie jak AI, zaawansowane sieci czujników czy autonomiczne systemy sterowania. Pozwalają one nie tylko na optymalne planowanie tras, ale także ułatwiają manewrowanie w portach, wpływając na zmniejszenie ryzyka zderzeń z innymi statkami. Trwają również prace nad projektem „Design-for-safety”, którego celem jest poprawa stateczności i właściwości manewrowych morskich jednostek transportowych.
Natomiast w kwestii klęsk naturalnych nacisk stawiany jest na odpowiednie przeszkolenie załogi oraz nowoczesne metody zabezpieczania pasażerów i ładunków.
Transport morski a bezpieczeństwo – podsumowanie
Wszystkie rodzaje transportu morskiego (np. pełnokontenerowy/full container load i drobnicowy/less container load) są podstawową metodą przesyłu towarów i osób na duże odległości – jest to jedna z głównych gałęzi transportu w skali światowej handlu międzynarodowego. Choć nie jest on tak szybki, jak transport lotniczy czy nawet transport kolejowy, fracht morski daje możliwość przewozu towarów o najróżniejszym charakterze (towary płynne, gazy, a nawet przewóz maszyn w całości) w dużych ilościach – pojedynczy kontenerowiec może zabrać więcej ładunku niż dość długi pociąg. Można śmiało powiedzieć, że handel międzynarodowy nie rozwijałby się tak prężnie, gdyby obieg towarów nie odbywał się głównie drogą morską. Za transportem morskim przemawiają też niskie koszty przewozu i składowania kontenerów, a transportowane towary mogą być łatwo przeładowywane na inne środki transportu dzięki standaryzacji kontenerów.
Podsumowując – mimo wymienionych wyżej wyzwań, jakie stawia transport ładunku trasami morskimi, spedycja morska jest jednym z najbardziej atrakcyjnych metod dotarcia do oddalonych o wiele kilometrów celów. Transport międzynarodowy nie byłby dziś taki sam, gdyby nie największe porty kontenerowe i nowoczesne środki transportu morskiego.
